Cywilizacja starożytnego Egiptu

Starożytny Egipt, mieszczący się w dolinie Nilu, z pewnością był jedną z świetniejszych i lepiej rozwiniętych antycznych cywilizacji, która niejako kładła podwaliny pod dalszy rozwój cywilizacji Rzymu oraz Grecji. Egipcjanie osiągnęli bardzo wiele w różnych dziedzinach nauk oraz sztuce. W przypadku nauki udało im się opracować własny system liczenia, pismo hieroglificzne, byli także bardzo dobrzy jeśli chodzi o astrologię oraz astronomię, co bardzo często wykorzystywali. Jeśli chodzi o architekturę udało im się wytworzyć unikalne formy oraz konstrukcje, z których nierzadko jeszcze będziemy czerpać obecnie i z których czerpało po Egipcjanach wiele kolejnych ludów oraz społeczności. W sztuce także wykształcili oni swój odrębny styl, z powodu swoich surowych ram, może nie pozwalał on rozwijać skrzydeł wszystkim artystom i tworzyć jeszcze bardziej unikatowych form, jednak z pewnością rzeźba i malarstwo w Egipcie czasów starożytnych są jak najbardziej specyficzne. Egipt to społeczność, która była bardzo mocno zakorzeniona w tradycjach, w przypadku tejże cywilizacji historyczne i diametralne zmiany następowały bardzo, bardzo rzadko.

Opisanie w skrócie historii starożytnego Egiptu z pewnością jest zadaniem trudnym, przede wszystkim dlatego, że cywilizacja ta istniała przez dobre kilka tysięcy lat. Dodatkowo zarys dziejów cały czas budzić będzie liczne kontrowersje, a rozbieżności często sięgają dziesiątek, czy też setek lat, jeśli chodzi o ustalenia poszczególnych historyków. W poniższych zarysach dziejów egipskich, przyjęty jest jeden z wariantów chronologicznych, który dzielić będzie całe państwo na trzy główne okresy oraz okres przejściowy. Pierwszy z nich to okres starego, następnie średniego i na końcu nowego państwa, które poprzedzone są jeszcze przejściowymi okresami, w których miejsce miały diametralne, czy też duże zmiany. Cała historia zaczyna się jednak około trzech tysięcy lat wcześniej, przed okresem starego państwa, a mianowicie sześć tysięcy lat przed naszą erą w okresie predynastycznym. Na terenie Egiptu w czasie tym zaczynają rozwijać się różne kultury, które przybierają charakter osiadły oraz rolniczy, nie były one jeszcze jednak w tymże okresie jednolite na terenie całego kraju. Prawdziwa historia antycznego Egiptu rozpoczynać będzie się wraz z założeniem pierwszej dynastii, która dążyła przede wszystkim do zjednoczenia górnego oraz dolnego Egiptu. W okresie tym, który bardzo często zwany jest tynickim ostatecznie kształtowały się egipskie wierzenia, powstawała technika, sztuka oraz pismo hieroglificzne, miedź zaczynała znajdować coraz szersze zastosowanie, oprócz tego pojawiały się liczne wyroby złote oraz wykonane z kości słoniowej.

Religia w życiu każdego Egipcjanina z pewnością odgrywała bardzo ważną rolę. Religia ta była jak najbardziej politeistyczną, co uświadomić może nam przede wszystkim fakt, że w Egipcie czczonych było prawie tysiąc różnych bogów, z drugiej jednak strony większość z nich posiadała raczej charakter regionalny. Istniały także trzy z najważniejszych systemów religijnych, które dzieliły się na memficki, hermopolitański oraz heliopolitański, każdy powiązany z trzema najważniejszymi ośrodkami miejskimi na terenie całego Egiptu. Bogowie bardzo często przedstawiani byli jako postacie ludzkie posiadające jednak zwierzęce głowy. Wierzono, że bóstwa mają możliwość przebywania w ciałach świętych zwierząt, dlatego czczony był między innymi byk, kot, krokodyl i wiele, wiele innych tym podobnych stworzeń.

Atum to z całą pewnością jedno z ważniejszych bóstw w całym starożytnym Egipcie, a oprócz tego jeden z najstarszych, który pojawia się w egipskich wierzenia. Razem z takimi bóstwami jak Re, Horarchte oraz Chepri będzie bogiem stworzenia i jednocześnie bogiem słońca. Imię jego można będzie przetłumaczyć jako znakomity jeden, w pozytywnej formie, lub jako ten jeden, który jeszcze nie istnieje w ujęciu negatywnym. Atum jest dobrze udokumentowanym w różnych tekstach, zarówno ikonografii oraz sztuce religijnej. Przedstawiany był jako człowiek, który na głowie nosił specyficzną egipsą czapkę, czy też jako człowiek z baranią głową. Jest jednym z ośmiu czy też dziewięciu bogów, którzy najczęściej wymieniani będą w tekstach znajdujących się we wnętrzach piramid. Atum był głównym bóstwem w mieście Heliopolis, jego kult uzyskał bardzo duże znaczenie już w okresie starego państwa, czyli dobre kilka tysięcy lat temu. Atum w swojej formie miał przede wszystkim uosabiać początek i jednocześnie doskonałość. W tekstach o charakterze trumiennym oraz w innych tekstach religijnych nazywany będzie władcą całości, jest więc swojego rodzaju bogiem uniwersalnym.

Sztuka w starożytnym Egipcie z całą pewnością odgrywała bardzo dużą rolę, zarówno jeśli chodzić będzie o samo malarstwo, ale także inne jej dziedziny, a mianowicie rzeźbę oraz architekturę – to właśnie do nich przykładano największe znaczenie i te rozwijały się najbardziej. Pomimo surowych barier, które narzucane były na sztukę (działo się tak, gdyż miało ona przede wszystkim pomagać utrzymywać wewnętrzny i tradycyjny porządek), udało się jej wytworzyć przez te tysiące lat nowe i unikatowe formy, z których później czerpały także inne kultury. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów płaskorzeźby i malarstwa egipskiego będzie sposób obrazowania postaci.

Malarstwo egipskie powstawać zaczęło bezpośrednio na materiale z którego wznoszone były budowle. Był to więc kamień, cegła, drewno, które pokrywało się przeważnie cienkimi warstwami odpowiednio wygładzonej zaprawy wapiennej. Na nią przy wykorzystaniu czerwonej linii nanoszono szkice sceny, która miła być przedstawiona. Kontury zaznaczana były zawsze mocną i głęboką linią. Powstałe pola wypełnianie były następnie kolorami. Do malowania używane były pędzelki wykonane z rozgniecionej trzciny, natomiast do wypełniania powierzchni większych stosowano pędzelki zrobione z połączonych trzcin oraz różnych włókien liści palmowych. Do mieszania farb najczęściej wykorzystywane były skorupy muszli morskich. Stosowane barwniki miały oczywiście pochodzenie naturalne, czerń to przeważnie węgiel albo sadza, biel otrzymywaniu z wapienia, kolory pomarańczowe oraz żółte z orchy a inne kolory przede wszystkim z kamieni i różnego rodzaju minerałów. Takowe malowidła znajdowały się następnie na wszystkich powierzchniach grobowców oraz świątyń, z wyłączeniem podłogi. Wnętrza domów jednak dekorowano o wiele skromniej, oczywiście wyjątek stanowią pałace należące do faraonów.

Malarstwo egipskie oczywiście cały czas ewoluowało, jednak w momencie osiągnięcia optymalnych form na przełomie starego oraz średniego państwa narzucone zostały bardzo surowce ramy dotyczące wykonywania i tworzenia dzieł związanych z sztuką. Postacie zawsze przedstawiane musiały być w charakterystyczny dla Egipcjan sposób. Nie uważali oni jednak tego za jakiekolwiek ograniczenie, sądzili w większości przypadków, że takowe pokazanie postaci (głowa z profilu, tułów z przodu oraz nogi z profilu) pozwala przedstawić całe jej spektrum nie opuszczając żadnego z ważnych elementów.