Religia w starożytnym Egipcie

W tak dobrze rozwiniętym społeczeństwie i cywilizacji jak Egipt religia z pewnością odgrywała bardzo dużą rolę. Wierzenia Egipcjan były czysto politeistyczne, posiadali oni rozbudowany panteon bogów, gdzie każdy z nich odpowiedzialny był za inne aspekty życia. Z wierzeniami Egipcjan wiązała się także mumifikacja oraz balsamowanie zwłok, wierzyli oni bowiem, że człowiek swoje życie po śmierci rozpoczyna także z ciałem, z tego też powodu musi ono być jak najlepiej zachowane. Pomimo, że religia egipska była politeistyczną to istniały lokalne kulty poszczególnych bogów, gdzie do nich właśnie przywiązywano największą wagę i im składano przede wszystkim hołd. Niektórzy z władców czynili próby wprowadzenia religii monoteistycznej i wyróżnienia jednego z wszystkich egipskich bogów tworzących panteon – po śmierci takowych władców próby te jednak przeważnie upadały i wszystko wracało do starego porządku. Dzięki religii jednym z bardziej uprzywilejowanych stanów byli kapłani, którzy posiadali rzeczywistą wiedzę, władzę oraz masę bogactw.

Z czasem rozwoju Egiptu odrębne miasta zaczęły łączyć się w większe i spójne ośrodki, co posiadało także wpływ na religię. Z tego też powodu dochodzić musiało do wielu kompromisów, które polegały przede wszystkim na łączeniu bóstw z różnych miast w małżeństwa, a także usynawianie niektórych z bogów. Najczęściej powstawały tak zwane triady poszczególnych bogów. Później powstała, czy też stopniowo tworzyła się cała mitologia. Silnie zakorzeniona była przede wszystkim wiara w życie człowieka po śmierci. Stąd też zmarli grzebani byli z bardzo wielką troską. Egipcjanie wierzyli, że człowiek składa się z trzech kolejnych elementów, są to jedne z podstawowych zasad ich wiary. Pierwszy z tych elementów to ciało, drugi to ba – czyli potocznie rozumiana dusza oraz ka, które uważane było za niematerialne odbicie ludzkiego ciała, czy też przedstawiane w postaci opiekuńczego ducha ludzi. Śmierć w przypadku religii egipskiej rozumiana była jako rozłączenie ciała od jego duchowych elementów. Jednak ka i ba po śmierci człowieka żyły w spójnej łączności z ciałem i zależnie od niego. Zatem komora grobowa, w której składane było ciało, była jakoby pośmiertnym mieszkaniem ciała oraz duchowych elementów zmarłego. Zmarły potrzebował tego samego co osoby żywe, musiano mu więc dostarczyć zapasy pożywienia, w postaci kultu zmarłych, tutaj sprawę tą traktowano więc metaforycznie. Ciało zmarłego dodatkowo należało przechowywać w nienaruszonym stanie. Z tego też powodu miejsca pochówków to przeważnie miejsca pustynne, które są wolnymi od wilgoci.

W przypadku Heliopolis religia skoncentrowana była głównie wokół życiodajnego słońca. Według mitologii i wierzeń tamtych rejonów na samym początku panowała tylko ciemna oraz sucha zimna, pełna nieruchomej wody. Słońce tworzy samego siebie, występuje w postaci boga Atuma, a następnie wypluwa, czy też poprzez swoją onanizację tworzy dwóch kolejnych bogów, a mianowicie Szu oraz Tefnut, gdzie pierwszy z nich to bóg suszy drugi wilgocia. Oni stają się natomiast rodzicami kolejnych ważnych dla mitologii egipskiej bogów, między innymi Seta, Ozyrysa, Izydy i wielu, wielu innych tym właśnie podobnych.

Na samym początku w Egipcie uznawanych było naprawdę bardzo wielu bogów. Wyobrażenia, które ich dotyczyły podlegały zmianom, które uzależnione były przede wszystkim od sytuacji politycznej, która na terenie Egiptu panowała, czy też od grup dominujących, przywódców oraz wielu, wielu innych. Te czynniki w główne mierze wpływały na łączenie bogów oraz ich zmienianie. Główne wierzenia z wczesnego okresu zaczęły formalizować się w pięć wyraźnych oraz cieszących się dużą popularnością grup terytorialnych, wykrystalizowanych w wierzeń miejscowych. Wyróżnić tutaj możemy między innymi popularne dziewiątki i ósemki bóstw, szczególnie popularna będzie ósemka z Hermopolis, gdzie jej głównym bogiem był sam Re. W końcowej fazie kiedy Egipt znalazł się w granicach wpływów hellenistycznych pozostała tylko jedna triada, a mianowicie Ozyrys, Izyda, Horus oraz ich brat i jednocześnie wróg Set. Każda część triady posiadała swój własny ośrodek kultu. Jednak nawet jeszcze na tym etapie trwało łączenie, na przykład Ozyrys i Horus przedstawiani byli jako aspekty jednej oraz tej samej postaci. Cała sytuacja zaczęła zmierzać w kierunku ustanowienia monoteizmu. Wcześniejsze próby wprowadzenia jedynobóstwa kończyły się jednak porażką i odrzuceniem po dłuższym, czy też krótszym czasie.

Set z pewnością jest jednym z ważniejszych egipskich bogów – jak podaje mitologia tychże terenów władał on burzą, pustynią, górnym Egiptem oraz światem umarłym. W większości przypadkó charakteryzowany jest bardzo negatywnie. W jego przedstawieniach pokazywany będzie jako człowiek z głową wyimaginowanego zwierzęcia, które składa się z szakala, antylopy oraz osła. Wcześniej występował także jako bój wojenny i jak podaje wielu historyków jego kult mógł zacząć się o wiele wcześniej niż od początków wierzeń czysto egipskich. Na samym początku czczony był on jako bóg całego państwa w górnym Egipcie, od początku uważany był już za przeciwnika Horusa oraz zabójcę Ozyrysa, który był jego bratem. Set miał pozbawić życia brata ponieważ chciał przejąć po nim należną w swoim mniemaniu władzę. Od rozpoczęcia sprawowania rządów przez dwudziestą piątą dynastie set staje się uosobieniem zła. Ostatecznie przedstawiany jest jako główne zło i dodatkowo utożsamiany z wężem Apopem. Set znany był w Egipcie poprzez cały okres dynastyczny, w czasie panowania dziewiętnastej i dwudziestej dynastii czczono go także w Tanis, gdzie pełnił rolę opiekuna całego królestwa. W okresie nowego państwa jest już jednak tępiony o czym wspominano zresztą wcześniej. Obecnie cześć oddaje mu się między innymi w świątyni setha, która jest małą i niewielką sektą, która powstała w momencie rozłamu, który miał miejsce w kościele szatana. Set był bardzo ważną postacią w królestwie umarłych to właśnie on władał całymi podziemiami i rzeką Styks, przez którą przeprawiała się dusza umarłego.

Świątynia seta będzie współczesnym miejscem, które gromadzi obecnych wyznawców seta i związane będzie z schizmą w kościele szatana, która miała miejsce w latach siedemdziesiątych wieku dwudziestego. Założycielem tejże sekty jest jeden z byłych podpułkowników amerykańskiej armii, który wszedł w konflikt z ówczesnym przywódcą kościoła szatana. Przede wszystkim nie podobał mu się pomysł sprzedawania tytułów kapłańskich. Jak twierdzi on sam posiadał objawienie, że czas szatana przemija i nadchodzi czas księcia ciemności, który czczony jest przez ludzkość pod imieniem Seta.

Filozofia tejże sekty czczącej seta będzie mogła być podsumowana jako oświecony indywidualizm – chodzić będzie tutaj o doskonalenie samego siebie poprzez edukację, inicjację i eksperyment. Ruch będzie posiadał bardzo silne odwołanie do wierzeń z okresu starego Egiptu. Założyciel twierdzi, że set jest inną z postaci szatana. Grupa oddawać będzie mu cześć poprzez przedmioty takiej jak między innymi ryty, których rodowód jest ponoć magicznym. Doktryna wyznawców seta jest bardziej spójną oraz konsekwentną niż tą, którą przyjął kościół szatana, gdyż wzorowano ją bezpośrednio na naukach gnostyckich oraz wierzeniach starożytnych.