Sfinks symbolem władzy

W przypadku starożytnego Egiptu sfinks będzie stanowił jeden z głównych symboli królewskiej władzy, najczęściej przedstawiany będzie w formie leżącego lwa z głową ludzką, często także twarzą faraona. Egipskie sfinksy w utartej tradycji zawsze przybierały postać płci męskiej, było to tak ważne, że nawet w przypadku monarchiń przedstawiane były one na tego szczególnego rodzaju pomnikach jako postacie z przyczepioną sztuczną brodą. Kolejną z ważnych cech, która będzie odróżniała sfinksa egipskiego od innych jego form znanych także w pozostałych cywilizacjach starożytnych to przede wszystkim brak skrzydeł. Takowe skrzydła u sfinksów charakterystyczne były przede wszystkim dla stworzeń tych w mitologiach sumeryjskich oraz greckich. Do najstarszych znanych sfinksów zaliczyć możemy tego, które udało się odkryć na terenie Abu Roasz i będzie pochodzić on z okresu czwartej dynastii. Do najsłynniejszych sfinksów zaliczyć będziemy mogli przede wszystkim ogromny i monumentalnym pomnik, który mieści się w Gizie, z resztą obok jednej z największych piramid a mianowicie piramidy Cheopsa.

Wielki Sfinks znajdujący się w Gizie wykuty jest z ogromnego bloku skalnego, który został pozostawiony w wyrobisku za czasów Cheopsa, jego długość wynosiła siedemdziesiąt metrów, a wysokość dwadzieścia metrów. Z tego niewyobrażalnie wielkiego kamienia wyrzeźbiona została postać leżącego lwa z głową władcy i charakterystycznym w tamtych czasach nakryciem głowy. Sfinks ten najprawdopodobniej przedstawiać ma wizerunek Chefrena, z resztą jego piramida znajduje się nieopodal. Wielokrotnie zasypywany był przez piaski pustyni, a następnie odkopywany, co miało miejsce jeszcze za czasów starożytnych. Ostatnie prace mające na celu zabezpieczenie rzeźby przed niszczeniem przeprowadzone zostały pod koniec wieku dwudziestego. W czasie panowania osiemnastej dynastii na zlecenie ówczesnego z faraonów pomiędzy łapami sfinksa wystawiona została kamienna stela, która opisywała przygody władcy. Podobno przyszły władca położyć miał się w cieniu rzeźby, gdzie podczas snu sfinks obiecał mu, że posadzi go na tronie, jeśli tylko odkopie posąg spod zwałów piasku, którym był on przykryty. Rzeźba została odkopana, a stela stanęła w tamtym miejscu w momencie kiedy Totmes czwarty objął swoją władzę. Historia ta miała jednak na celu przede wszystkim zalegalizowanie wstąpienia władcy na tron, które odbyło się tak naprawdę w nie do końca przejrzystych okolicznościach i spotykało się z liczną krytyką. Oprócz tego prace restauracyjne sfinksa nie do końca mogą zostać przypisane temu właśnie władcy.

W okresie średniowiecza powstawało bardzo wiele różnego rodzaju legend, które dotyczyły właśnie samej postaci sfinksa. Jedna z nich mówiła o swojego rodzaju obietnicy, która została złożona jednemu z mieszkańców Fajum właśnie przez ten potężny posąg. Sfinks, którego arabowie nazywali panem grozy obiecał temuż właśnie mężczyźnie, że pomoże mu w odnalezieniu skarbu, który rzekomo miał znajdować się w uchu sfinksa. Wieśniak wiedziony rządzą bogactwa przybywa do Gizy i rozpoczyna poszukiwania w głowie olbrzyma, która wystawała spod ogromnej ilości piasku. W czasie tym przybywa strażnik konny i łapie poszukiwacza, który posiadał nielegalny rejestr. Jednak usłyszawszy opowieść chłopa dotyczącą skarbu wdrapuje się po kamieniach i sam rozpoczyna poszukiwania. Chciwość strażnika została jednak ukarana, w uchu bowiem nie znalazł skarbu, a jedynie jadowitą kobrę, która go kąsa. Nieszczęśnik spada i zabija się, natomiast wieśniak zabiera do domu zbroję strażnika oraz jego konia. Słowa sfinksa więc poniekąd sprawdziły się, a chłop otrzymuje obiecany mu skarb. W postacią sfinksa wiąże się jeszcze wiele, wiele innych baśni. Czas średniowiecza, a dokładniej wiek czternasty to okres kiedy uszkodzona zostaje twarz oraz oczy sfinksa, od tego czasu figura nie posiada nosa. Sfinks ponownie zostaje uszkodzony w momencie kiedy jeden szejków przesypuje zalegające na posągu hałdy piasku, które lądują na sąsiedniej wiosce, co budzi w śród jej mieszkańców ogromny gniew, który wyładowują właśnie na posągu.

W okresie wieku szesnastego jeden z arabskich kronikarzy próbował udowodnić tezę, że piramidy zbudowano jeszcze przed czasami potopu. Wyjaśniał jednocześnie jaka była geneza powstania sfinksa, który w czasie tym zasypany był po samą szyję piaskiem. Według jego hipotezy na wierzchołu piramidy Cheopsa znajdował miał się ogromny słoneczny idol, który wraz z wodami potopy został stamtąd zmyty, przy upadku natomiast rozbił się i pozostała tylko jego głowa, która do dzisiaj sterczy z podwalin piasku. Według innych teorii gdzieś w głowie sfinksa miał znajdować się otwór, który poprzez sieć korytarzy prowadził do wnętrza piramidy.

W wieku siedemnastym jeden z niemieckich arystokratów podczas swojej podróży do Kairu zwiedzał także Gizę. W swoim dziele dotyczącym tychże terenów pisał on między innymi o postaci diabolicznego ducha, który miał zamieszkiwać okoliczne piramidy, a następnie wystającą z piasku głowę sfinksa. Oprócz tego wspominał także o pochodzeniu rzeźby oraz spełniającej przez nią funkcji wyroczni, do której z resztą sam wtedy przybył w celu uzyskania porady. Dokładniejsze zbadanie i opisanie sfinksa miało miejsce w czasie trwania wyprawy napoleońskiej. Francuscy badacze w czasie tym zajęli się wstępnymi wykopaliskami, w celu dostanie się do podstawy posągu oraz poznania jego historii. Cały czas wokół tychże terenów krążyła pogłoski dotyczące klątw oraz uroków rzucanych na osoby, które chciały dostać się do wnętrza samego sfinksa, czy też znajdujących się w jego sąsiedztwie piramid.

W wieku dziewiętnastym udaje się spod piasku odkopać fragmenty brakującej brody sfinksa oraz odkrycie steli snu, która ufundowana została przez faraona totmesa. Pozostałości świątyni Chefrena, które znajdowały się w okolicach sfinksa odsłonięte zostały kilkadziesiąt lat temu i od tego czasu utrzymywany jest pogląd, że oblicze kolosa posiadać będzie rysy władcy do którego świątynia ta należało. Sfinksa ostatecznie odkopano i oczyszczona z piasku, a pod koniec wieku dwudziestego zakończyły się dosyć duże prace konserwatorskie związane z sfinksem.

Dzięki odpowiedniej renowacji sfinksa oraz przywrócenia mu dawnej formy (oprócz nosa i brody, które odpadły) stał się on jedną z większych okolicznych atrakcji turystycznych. Dzisiaj już nikt z przyjezdnych nie wierzy w historie dotyczące klątw faraonów oraz magicznych właściwości tychże miejsc, chociaż w przekonaniu niektórych z rdzennych mieszkańców historie te cały czas mogą żyć. Okolice piramid w Gizie oraz samego sfinksa są przez cały rok pełne turystów oraz jednocześnie zmieniają się w powoli w targowisko, gdzie kupić możemy wszelkiego rodzaju pamiątki, od podobizn sfinksa w miniaturce, piaski pustyni i wiele, wiele innych często kiczowatych i nieprzydatnych przedmiotów, które jednak turyści kupują całymi garściami, jako pamiątki z swojego pobytu w Egipcie, w miejscu gdzie tysiące lat temu funkcjonowała jedna z wyżej rozwiniętych starożytnych cywilizacji.