Powstanie Warszawskie – Trwające 63 dni polskie wystąpienie zbrojne przeciwko niemieckiemu okupantowi w Warszawie. Była to rozpoczęta 1 sierpnia 1944 roku akcja oswobadzania Warszawy zorganizowana przez Armie Krajową, akcja zbrojna zakończona porażką 3 października 1944 roku.
Akcja nieprzypadkowo otrzymała nazwę „Burza”, miała bowiem na celu samodzielne wyzwolenie Warszawy. Kluczową rolę odegrał kontekst polityczny Powstania – zajęta już przez Armie Czerwoną prawobrzeżna Warszawa została objęta stalinowską dyktaturą w ramach sowietyzacji Europy Środkowo – Wschodniej, przeciwko czemu wymierzone było ostrze polityczne właśnie Powstania Warszawskiego. Znamienne było wstrzymanie ofensywy Armii Czerwonej dokładnie w chwili wybuchu Powstania, które również nie mogło liczyć na odpowiednią pomoc Wielkiej Brytanii i USA. Kontekst ten jest po dziś dzień źródłem polemik odnośnie zasadności Powstania, zwłaszcza że w trakcie dwumiesięcznych walk straty wojsk polskich wyniosły ok. 16 tys. zabitych i zaginionych, 20 tys. rannych i 15 tys. wziętych do niewoli, natomiast w wyniku nalotów, ostrzału artyleryjskiego, ciężkich warunków bytowych oraz masakr urządzanych przez oddziały niemieckie zginęło od 150 tys. do 200 tys. cywilnych mieszkańców stolicy, której lewobrzeżna część uległa prawie w całości zniszczeniu. Kwestię całkowitej bezzasadności Powstania Warszawskiego podważa jednak fakt, iż dowództwo AK nie miało pełnej świadomości na temat decyzji jakie zapadły w trakcie konferencji sprzymierzonych w Teheranie. Tam też w dniach 28 listopada 1943 – 1 grudnia 1943 miała miejsce tzw. wielkiej trójki , mianowicie Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i wreszcie przywódcy ZSRR Józefa Stalina, którego rola w koalicji antyhitlerowskiej wzrosła do tego stopnia, że decyzje powzięte na tejże konferencji nie tylko zapadły bez udziału rządu polskiego na emigracji, co dotyczyły wprost oddania ziem polskich pod wpływy Stalina i Rosji Sowieckiej. W tym świetle próba samodzielnego oswobodzenia Warszawy przez liczącą 50 tys. powstańców Armię Krajową nabiera znaczenia symbolicznego dowodząc realnego znaczenia sił Armii Krajowej, mimo że słabo uzbrojona AK miała przeciwko sobie świetnie uzbrojone i regularne oddziały niemieckie, mające w dyspozycji czołgi, samoloty, pociągi pancerne, artylerię, miotacze min, dużą ilość broni maszynowej.
Naczelnym celem Powstania Warszawskiego było przywrócenie polskiej państwowości na terenie Warszawy. Głównym upoważnionym przez Rząd Polski w Londynie był gen. Tadeusz Komorowski „Bór” i Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski, do których należało rozpoczęcie akcji zbrojnej. 31 lipca 1944 roku Komorowski wydał rozkaz do powstania na podstawie informacji o zbliżaniu się do miasta wojsk sowieckich. 1 sierpnia 1944 roku o godz. 17.00 wybuchło Powstanie Warszawskie. W pierwszych czterech dniach Powstania powstańcy zajęli Śródmieście, część Woli, Starego Miasta, Powiśla, Dolnego Mokotowa i Żoliborza. Był to jednocześnie początek wzmacniania sił niemieckich w Warszawie – w walkach zaangażowano oddziały trzech dywizji pancernych, lotnictwa bombowego oraz licznych pododdziałów specjalnych, jak na przykład saperów, swyrzutni rakietowych oraz najcięższej artylerii, by 5 sierpnia móc odbić z rąk powstańców Wole, przypuszczając kontratak odcinający Stare Miasto i Śródmieście, następnie w ciągu kilku dni odbijając Ochotę. Kolejnym celem strategicznym Niemców zostało Stare Miasto. Trudną sytuację powstańców potęgował brak ciężkiej broni, zaś na korzyść przemawiał entuzjazm wśród ludności cywilnej, która pomogła wznieść w Warszawie liczne barykady. Bitwa o Stare Miasto rozpoczęła się zasadniczo już 7 sierpnia. Po dziesięciu dniach walki siły obrońców Starówki stopniały. Ponad dwutygodniowa bitwa o Stare Miasto okazała się jednym z najdramatyczniejszych bojów powstania. Walki toczone były bowiem o każdy dom i każdą barykadę. Wobec technicznej i ogniowej przewagi wroga powstańcy nie byli jednak w stanie zatrzymać niemieckiego natarcia. Wykorzystanie przez powstańców systemu warszawskich kanałów umożliwiło wówczas ewakuacje sił za Starówki do Śródmieścia, które nie odczuwało bezpośredniego naporu nieprzyjaciela.
Priorytetowym celem zostało rozbicie niemieckich sił broniących „dzielnicy policyjnej” w Śródmieściu Południowym. Oddziały śródmiejskie przeprowadziły wówczas szereg ograniczonych akcji zaczepnych, mających na celu likwidację niemieckich punktów oporu wewnątrz dzielnicy. W tym okresie niemieckie działania zaczepne przeciwko Śródmieściu miały ograniczony charakter i były podejmowane przede wszystkim z myślą o zabezpieczeniu wolskiej arterii przelotowej. Z tego powodu doszło do szeregu niemieckich szturmów na polskie stanowiska. Niemcy nie odnieśli tam jednak większych sukcesów. Ze zmiennym powodzeniem toczyły się natomiast walki w Śródmieściu Południowym. Ostatecznie Stare Miasto upadło początkiem września by wkrótce, bo 6 września utracić również Powiśle. Wkrótce okazało się również, że polskie siły były zbyt słabe, aby móc jednocześnie skutecznie bronić zdobytego terenu i prowadzić działania zaczepne w kierunku Śródmieścia. Dotkliwie zaznaczała się dominacja Niemców w powietrzu oraz wykorzystanie jednostek pancernych. W efekcie nieliczne przyczółki powstańców na Żoliborzu i Powiślu zostały zlikwidowane ostatecznie 20 września, natomiast 14 września Pragę zajęła Armia Czerwona. Wkrótce, bo 24 września, przez oddziałami von dem Bacha skapitulował Mokotów. 29 września niemiecka 19. Dywizja Pancerna rozpoczęła natarcie na Żoliborz. Już po pierwszym dniu walki Niemcom udało się zdobyć całą południową część dzielnicy, by 30 września doszło do całkowitej kapitulacji Żoliborza. Po upadku Żoliborza w rękach powstańców znajdowało się już tylko Śródmieście. W świetle znikomych dalszych szans, komendant główny AK, generał „Bór” Komorowski zdecydował się 28 września rozpocząć rozmowy kapitulacyjne z Niemcami. W związku z dwustronnymi rozmowami kapitulacyjnymi w Ożarowie Mazowieckim przyjęło się uważać, że powstanie trwało 63 dni, tzn. do 2 października. Same rozmowy w Ożarowie wydłużyły się jednak, stąd kontrowersje dotyczące czasu trwania powstania – decyzja o zawieszeniu broni została oficjalnie podpisana dopiero po północy 3 października.