Edward Gierek

Edward Gierek był polskim politykiem i działaczem komunistycznym, który w latach pomiędzy 1970-1980, zwanych dekadą gierkowską, był pierwszym sekretarzem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co w tamtym czasie wiązało się ze sprawowaniem realnej władzy w kraju – PZPR było bowiem jedyną partią, która rządziła. Oprócz tego był on posłem na sejm polski ludowej od pierwszej do ósmej kadencji, czyli prawie przez cały okres istnienia PRL-u. Okres jego rządów w pierwszych pięciu latach charakteryzował się bardzo wysokim wzrostem gospodarczym, dla ludzi rządy Gierka były ogromną zmianą na lepsze po Gomułce chcącym wprowadzić socjalizm idealny, gdzie wszyscy są ubodzy lecz posiadają po równo i skupiają się na pracy w przemyśle ciężkim przede wszystkim. Gierek natomiast otworzył się na zachód, stamtąd pozyskiwał pieniądze na inwestycje, do polski sprowadzane były produkty zachodnie, między innymi papierosy, Coca-Cola, markowe ubrania i tak dalej. Po pięciu latach jednak bańka pękła, a z powodu zbyt dużych zadłużeń zachodni sąsiedzi przerwali z polską wymianę handlową co doprowadziło do naprawdę ciężkiej sytuacji rodaków i w końcu do odsunięcia Gierka od władzy.

Edward Gierek na świat przychodzi w małej miejscowości Porąbka jako syn robotników. Obecnie wieś ta jest jedną z dzielnic Sosnowca. Kiedy miał zaledwie cztery lata, jego ojciec umiera w czasie wypadku w kopalni, w której pracował. Matka wychodzi za mąż ponownie, Gierek pozostaje jednak przy swoim własnym nazwisku. Drugi mąż umiera jednak także, a wdowa po dwóch mężach znajduje sobie trzeciego wybranka, z którym postanawia wyemigrować do Francji. Tam młody Edward zaczyna pracować mając zaledwie dwanaście lat, na samym początku w gospodarstwie rolnym, potem natomiast w kopalni soli. W wieku lat siedemnastu wstępuje do związków zawodowych oraz polskiej sekcji FPK, czyli Francuskiej Partii Komunistycznej. W roku 1934 zostaje karnie wysiedlony do polski i w kraju odbywa służbę wojskową i zaraz po jej zakończeniu emigruje do Belgii, gdzie rozpoczyna ponowne działania w partiach komunistycznych. W Belgii nauczył się płynnie władać francuskim, w mniejszym stopniu opanował także flamandzki, co później mógł wykorzystywać jako sekretarz PZPR i przywódca kraju przy kontaktach z przywódcami zachodnimi. W czasie niemieckiej okupacji działał bardzo aktywnie w belgijskim ruchu oporu, który działał przeciwko sile trzeciej rzeszy, przede wszystkim poprzez konspirację i rozwieszanie haseł propagandowych – podobnie działało także polskie podziemie.

W roku 1948 Gierek jest już żonaty, posiada nawet dwóch synów, postanawia wraz z całą rodziną wrócić do polski. Rok od swojego powrotu zostaje sekretarzem komitetu wojewódzkiego PZPR w Katowicach, gdzie funkcję tą sprawuję przez kolejne pięć lat. Później staje się członkiem komitetu centralnego partii i obejmuje funkcję kierownika wydziału przemysłu ciężkiego. Lata od 1956 do lat siedemdziesiątych to czas kiedy sprawuje różnorodne funkcje partyjne i bardzo szybko wspina się po szczeblach politycznej kariery. Zwieńczeniem całej jego pracy politycznej było wybranie na pierwszego sekretarza KC PZPR na początku lat siedemdziesiątych, gdzie funkcję tą sprawował przez następne dziesięć lat – tak zwana dekada gierkowska.

Edward Gierek wyrósł na naturalnego przywódcę PZPR jeszcze pod koniec lat sześćdziesiątych i po stłumionym w bardzo krwawy sposób wystąpieniu robotników w grudniu roku 1970 zastępuje zniesławionego Gomułkę na tymże najważniejszym państwowym stanowisku. Zmiana ta była także niejako wymuszona przez ZSRR, Gomułka nie był bowiem lubiany w kręgach Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Gierek natomiast uznawany był za robotniczego populistę kierującego się ideologią socjalistyczną. Znał on język francuski i przez pewien czas przebywał na zachodzie, zyskał sobie więc dzięki temu także sympatię zachodnich polityków, rozbudzając nadzieje samych polaków na zmiany związane z polityką społeczną i gospodarczą partii. Gierek był całkowicie innym sekretarzem niż Gomułka, jeździł do fabryk i na wsie, rozmawiał ze zwyczajnymi ludźmi i robotnikami. Oczywiście wszystkie takowe wizyty były dokładnie ustawiane, tak aby żadna z osób z którymi spotykał się gierek nie przedstawiła swojego niezadowolenia z warunków pracy, czy też sytuacji w kraju. Gierek przez pierwsze pięć lat swych rządów sprawiał naprawdę pozytywne wrażenie i był lubiany przez społeczeństwo – przede wszystkim z powodu swojego otwarcia się na zachód. Pobierał on ogromne pożyczki od zachodnich państw na nowe inwestycje, a jednocześnie importował do polski zachodnie towary, o których Polacy wcześniej mogli tylko i wyłącznie pomarzyć. Doprowadziło to jednak w końcu do ogromnego kryzysu gospodarczego, gdyż centralnie planowana gospodarka polski ludowej nie była w stanie wytworzyć takiej ilości produktów, które były potrzebne do spłacenia rosnących długów.

Upadek Gierka wiązał się między innymi z falą strajków, które w lato roku 1980 przetoczyły się przez Polskę oraz z powstaniem Solidarności. Jeszcze przed podpisaniem sierpniowych porozumień, oficjalne komunikaty podawały, że Gierek tymczasowo władzę przekazał swojemu zastępcy, ze względu na problemy z sercem i konieczność pobytu w szpitalu. Podczas szóstego zjazdu PZPR zdecydowano natomiast o oficjalnym odebraniu Gierkowi stanowiska pierwszego sekretarza i na miejsce to wybrany został jego zastępca sprawujący to stanowisko tymczasowo. Jeszcze w tym samym roku usunięto go z KC partii, a później całkowicie ze struktur partyjnych. W okresie stanu wojennego internowano go co miało miejsce na zlecenie Jaruzelskiego.

Gierek z powodu kryzysu, który dotknął Polskę stracił bardzo dużo w oczach opinii publicznej, a cała wina za zaistniałą sytuację została zrzucona właśnie na niego przez członków PZPR. W ramach represji, które go następnie spotykały, nie tylko odebrano mu nieruchomość w Katowicach, którą uznano za przywłaszczono, ale także emeryturę (pobierał jednak do końca życia rentę z Belgii, pracował tam bowiem przez dłuższy okres czasu). Ostatnie lata życia gierek spędził w swej wilii, która mieściła się w Ustroniu, bardzo często spotykał się tam z Rolickim, który występował jako jeden z jego głównych obrońców przed atakami partii rządzących w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Były przywódca PZPR umiera w końcu w lipcu 2001 w cieszyńskim szpitalu, a pochowany zostaje na cmentarzu w Sosnowcu, gdzie zgodnie z jego życzeniem pogrzeb był całkowicie świecki. Niespełna trzy lata temu umarła także żona Gierka, przeżywszy prawie dziewięćdziesiąt lat.

Większość osób podkreśla, że pomimo dużych i niewątpliwych sukcesów, które udało się osiągnąć Gierkowi to polityka ratowania gospodarki socjalistycznej, która jest jak najbardziej niewydolną poprzez zachodnie kredyty odbierana jest bardzo negatywnie. Pierwsze lata charakteryzowały się ogromnym wzrostem poziomu życia, z ekonomicznego punktu widzenia jednak był to okres konsumowania na kredyt, który dodatkowo w bardzo dużej mierze został po prostu zmarnotrawiony. Gierek z tego też powodu do dzisiaj odbierany jest raczej negatywnie, zapomina się też przez to o jego sukcesach i kilku udanych inwestycjach.